اصطلاح موتور سنگین بیشتر برای کمپرسور های پیستونی استفاده میشود . لقب موتور موشکی، موتور دراز، موتور خوشهای برای کمپرسورهای روتاری و منظور از موتور طلایی رادیات طلایی میباشد یعنی کولر gold fines است. ما در این مقال به صورت ساده با انواع این کمپرسورها آشنا خوهیم شد.
کمپرسور کولر گازی چیست؟
کمپرسور یا موتور کولر گازی از اصلیترین اجزاء کولر گازی است که وظیفه گردش گاز را در مدار (سیکل) کولر گازی دارد. کمپرسورهای کولر گازی بر اساس نوع عملکرد و نوع گاز انواع متفاوتی دارند و هر کدام معایب و مزایای خاص خود را دارد.
بر اساس نوع کارکرد کمپرسور کلا سه نوع کمپرسور کولر گازی داریم:
کمپرسور پیستونی (Piston compressor )
کمپرسور پیستونی عملکردی مشابه سیلندر و پیستون خودرو داشته که با هر بار رفت و برگشت مقداری از گاز (مبرد) موجود در محفظه کمپرسور به داخل سیلندر مکیده شده و تحت تراکم قرار گرفته و با فشار به داخل سیستم هدایت میشود. این وسیله از کولرهای پرقدرت و البته پرمصرف کولر گازی هست و بیشتر به علت کار در دماهای بالا در جنوب کشور استفاده میشود.
کمپرسور اسکرول (اسکرال)
کمپرسور اسکرول دارای دو صفحه مارپیچ است که یکی از آنها ثابت و دیگری متحرک است زمانی که گاز از دریچه ورودی به داخل محفظه میرود صفحه مارپیچ متحرک با چرخش ۳۶۰ درجه گاز را فشرده میکند .کمپرسور اسکرول نسبت به تمام کمپرسورها از بازده و عملکرد بهتری برخوردار است و بیشترین بازده را میان کمپرسورهای اسپیلت دارد و قیمت آنها کمی بالاتر است. از اسکرال برای اسپیلت، چیلرها و دستگاههای تهویه مطبوع مرکزی نیز استفاده میشود. این نوع کمپرسور برای مناطق گرمسیری و بسیار گرم مناسب است، این وسیله بیشتر در قدرتها و توانهای بالا ۲۴۰۰۰ کاربرد دارد و نسبت به کولر پیستونی مصرف پایینتری دارد.
مزایا کمپرسور اسکرول نسبت به کمپرسور پیستونی:
- کمپرسورهای اسکرال در مصرف انرژی نسبت به کمپرسورهای پیستونی ۲۵ الی ۳۰ درصد از بازدهی بالاتری برخوردارند.
- این کمپرسورها نسبت به کمپرسورهای پیستونی از لرزش و صدای بسیار کمتری برخورداند.
- نسبت به کمپرسورهای پیستونی فضای کمتری را اشغال میکند.
- درآن ها به علت عدم وجود سوپاپ مکش و سوپاپ فرستنده، مشکلاتی همچون رسوبگیری مجاری سوپاپها و خرابی فنر و پولکهای صفحه سوپاپ که متعاقباً موجب پایین آمدن عملکرد کمپرسور میگرند بوجود نخواهد آمد.
- در کمپرسورهای اسکرول به علت عدم وجود سیلندر، پیستون و رینگ مشکلات گشاد شدن سیلندر به جهت ساییدگی و استهلاک و متعاقبا بالا رفتن مقدار روغن در هوای خروجی وجود ندارد.
معایب کمپرسور اسکرول نسبت به پیستونی:
- کمپرسورهای اسکرول نسبت به کمپرسورهای پیستونی از قیمت بالا تری برخوردار هستند.
- کمپرسورهای اسکرول در ظرفیتهای پایین هزینه نگهداری بیشتری را نسبت به کمپرسورهای پیستونی دارند.
- در صورت عدم رعایت تعمیر و نگهداری – استفاده از روغن نامناسب و قطعات مصرفی غیراستاندارد دستگاه آسیبپذیر خواهد بود.
کمپرسور روتاری (دوار):
این کمپرسور لقبهای بازاری دیگری در بین فروشندگان به عنوان مثال موتور موشکی، موتور دراز، موتور خوشهای دارد. در این نوع کمپرسور با گردش ۳۶۰ درجهای تیغهها عمل مکش و کمپرس مبرد انجام میگیرد، بدین ترتیب که وقتی گاز از دریچه ورودی وارد کمپرسور میشود، در اثر چرخش تیغهها و برخورد پرهها با گاز آن را با فشار به سوی لولههای خروجی هدایت میکند. کمپرسورهای روتاری نسبت به کمپرسورهای پیستونی مصرف برق کمتری داشته و صدای حاصل از کارکرد آنها نیز کمتر است و در مجموع راندمان بالاتری نسبت به کمپرسورهای پیستونی دارند.
کمپرسور روتاری در مقایسه با کمپرسور پیستونی دارای مزایای زیر است:
- بازدهی بالاتر به علت کمتر بودن اتلاف شیر تخلیه و اتلاف ناشی از فضای کلیرانس پیستون
- ابعاد کوچکتر و نسبت وزن به ظرفیت پایینتر (حدود ۴۰% سبکتر و کم حجمتر هستند)
- لرزش کمتر، قطعات کمتر، قابلیت اطمینان بالاتر به علت نداشتن قطعاتی برای تبدیل حرکت دورانی به خطی
در مقایسه با سایر کمپرسورها، کمپرسور روتاری دارای محدودیتهای زیر است:
- ظرفیت پایینتر، تا حداکثر ۱۸ کیلووات به علت ساختار این نوع کمپرسور
- قابلیت اطمینان پایین به علت تعداد بالای قطعات
- بازدهی انرژی پایین به علت وجود کلیرانس و مقاومت شیر تخلیه
کدام کمپرسور برای کولر گازی بهتر است
کولر گازی با چه نوع کمپرسوری بخریم کمپرسورهای اسکرول (Scroll)، پیستونی (Reciprocating) و روتاری (Rotary)؟
کمپرسورهای اسکرال بهترین عملکرد را دارند و انواع روتاری و پیستونی در شرایط متغیری قرار میگیرند؛ به همین دلیل نمیتوان در موردشان نظری قطعی داد. در کولر گازیهای امروزی، کمپرسور روتاری پرکاربردترین نوع است و انواع اسکرول با وجود عملکرد بهتر، خیلی کمتر استفاده میشوند.
اما کلا کمپرسورهای تمام مدل ها به سه کلاس آب و هوایی معتدل (T۱)، خنک (T۲) و گرمسیری (T۳) تقسیم میشوند. کولر گازیهایی که دارای کلاس آب و هوایی گرمسیری هستند در مناطق گرمسیر مانند هرمزگان، بوشهر، خوزستان و سیستان بلوچستان استفاده میشوند. نوع کلاس آب و هوایی هر کولر گازی بر روی برچسب انرژی آن درج شده است.
در هنگام خرید کولر گازی به برچسب انرژی آن دقت کنید این برچسبها حاوی اطلاعاتی است که مصرفکنندگان میتوانند انواع مختلف این دستگاه را با توجه به شاخص مصرف انرژی تعیین شده، ردههای بازدهی انرژی (A تا G)، مقایسه نمایید.